POLE DZIAŁANIA RADIA CHIKUNI
Pozwólcie, że odpowiadając na pytanie o to, co zawdzięczamy szerokiej działalności Radia Chikuni, wymienię tu tylko kilka spraw.
Dzięki stacji radiowej Chikuni powstały książki w języku chitonga. Był to owoc programów poświęconych tradycji Tonga, po których wielu słuchaczy prosiło, aby audycje te zostały wydane jako książki. Jedna z nich nosi tytuł Dilwe Lya MuTonga („Obrządki pogrzebowe szczepu Tonga”), jest też kilka innych. Było to możliwe także dzięki współpracy z instytutem Mukanzubo Kalinda 1.
Oprócz książek, które czytane są na antenie i wokół treści których dyskutuje się, w audycjach Radia Chikuni było także miejsce na propagowanie dorocznej ceremonii Gonde 2. Radio Chikuni od wielu lat współpracuje z instytutem Mukanzubo w rozpowszechnianiu
i utrzymywaniu tradycyjnej ceremonii Lwiindi-Gonde.
CEREMONIA GONDE I SAMU LYA MOOMBA3
Pierwsza transmitowana ceremonia Gonde stała się hitem w całym kraju dzięki stacji radiowej Chikuni i instytutowi Mukanzubo, które współpracowały z takimi osobami jak: Yvonne Ndaba i Mr. Simunungu. Dzięki ich zaangażowaniu ceremonia Godne była słyszana w całym kraju, inaczej niż miało to miejsce wcześniej.
Zarząd Radia Chikuni rozszerzył również swoją działalność na tradycyjną ceremonię Samu Lya Moomba. Podczas niej był obecny także prezydent republiki, który przewodniczył uroczystościom. Pierwsza dyskusja wokół pytania o historię i współzałożycieli Samu Lya Moomba w rzeczywistości odbyła się na antenie Radia Chikuni.
STACJA ŁĄCZY, A NIE DZIELI
Stacja radiowa wywołała wiele potrzebnych zmian, ponieważ nie dzieli ludzi na bardziej i mniej wykształconych. Nie prowadzi też polityki szczepowej, opowiadając się za jedną opcją i powodując podziały. Pochyliła się też nad problemami dotyczącymi ludzi najsłabszych w społeczności, czyli osób niepełnosprawnych. Radiostacja jednoczy ludzi i współpracuje z tymi, którzy pracują na rzecz innych. Stacja ma w swoim programie audycję, w której ludzie pozdrawiają się nawzajem na antenie radiowej. Jest to jeden z programów, które pomagają zbliżyć do siebie krewnych i przyjaciół przebywających w oddalonych od siebie miejscach.
Oprócz tego Radio Chikuni jest pierwszą rozgłośnią radiową, odkąd Zambia uzyskała niepodległość, która używa niemodnego wcześniej języka chitonga. Język ten nie był popularny w tamtych latach kolonialnych. Można powiedzieć, że dawało to szanse na rozwój nie tylko dla języka chitonga, ale także dla szczepu Tonga, ponieważ w przeszłości był on marginalizowany przez przywódców kraju.
Smith Habulembe
Przypisy
1. Instytut utworzony przez Franka Wafera SJ, jednego z pierwszych księży wprowadzających inkulturację. Stworzył on hymny kościelne oparte na rytmie, tonacji i tańcach szczepu Tonga. Jeździł na motocyklu po okolicznych wioskach ludu Tonga i nagrywał tradycyjne pieśni, a potem z lokalnym zespołem komponował pieśni kościelne. Przetłumaczył i wydał wszystkie księgi liturgiczne, opracował i wydał słownik angielsko-chitonga. Mukanzubo to jedno z nielicznych obecnie miejsc tworzących archiwa kultury szczepu Tonga – przyp. Andrzej Leśniara, misjonarz w Zambii.
2. Tradycyjna ceremonia Lwiindi-Gonde ludu Tonga żyjącego w południowej prowincji Zambii – to coroczne wydarzenie odbywające się w regionie na zachód od miasta Monze. W trakcie ceremonii dziękuje się przodkom za pierwsze zbiory i prosi o deszcze dla potomków. Ceremonii przewodniczy wódz Monze. Jej korzenie sięgają XVII wieku. Także dziś odbywa się ona co roku, pod przewodnictwem aktualnego wodza Monze. Gonde to miejsce znajdujące się w dystrykcie Monze, gdzie w tajemniczy sposób zniknął (a nie umarł) pierwszy wódz Monze i obecnie jest uważany za dawcę deszczu. Ceremonia odbywa się zwykle 2 lipca i jest główną tradycyjną ceremonią ludów Tonga. Podczas niej występują m.in. różne grupy taneczne prezentujące tradycyjną muzykę i tańce Tonga. Za: Lwiindi Ceremony, https://www.musicinafrica.net/directory/lwiindi-ceremony.
3. Samu Lya Moomba – ceremonia świętowana wśród ludu języka chitonga, w dystrykcie Monze. Miało tu miejsce spotkanie zwołane przez Harry’ego Mwaanga Nkumbula dla utworzenia Narodowego Kongresu Afrykańskiego (African National Congress) do walki z władzami kolonialnymi. To tu został wybrany dr Kenneth Kaunda, pierwszy prezydent niepodległej Zambii. Ceremonia Samu Lya Moomba jest corocznym wydarzeniem narodowym obchodzonym nie tylko przez lud Tonga z Bweengwa, ale także przez cały naród, ze względu na rolę, jaką odegrała w latach 1951–1962. Za: Monze for Samu lya Moomba ceremony, https://www.lusakatimes.com/2022/10/09/president-arrives-in-monze-for-samu-lyamoomba-ceremony/.
