Kaplica na Greczanach

Greczany. Ta podolska wioska leżąca blisko Chmielnickiego (obecnie jest już dzielnicą miasta) była oazą religijnego życia dla katolików z niemal całego województwa (obłasti) chmielnickiego. Nie­wielka ceglana kaplica była jedynym działającym kościołem na tych terenach niemal przez cały okres komunizmu. Już w czasie wojny Mszę dla wiernych odprawiał tu węgierski ksiądz, kapelan wojskowy. Po wojnie pracował tu ks. Antoni Borysowicz (brat słyn­nego lekarza, który przeprowadził sekcję zwłok Mar­szałka Piłsudskiego). Po jego śmierci wierni usilnie zabiegali u władz o zezwolenie na stały pobyt księdza na Greczanach. Prośby, nalegania, „pielgrzymki” do władz w Kijowie i Moskwie przyniosły owoc. Władze uległy i przysłały księdza z Litwy – Witautasa Merkisa SJ, który był tajnie działającym jezuitą.

O. Merkis niestrudzenie służył duchowną pomo­cą licznym na tych terenach katolikom. Wtedy byli to niemal wyłącznie Polacy. Objeżdżał miasteczka i wio­ski, udzielając sakramentów, odwiedzając chorych, grzebiąc zmarłych. Do kaplicy na Greczanach przybywały tysiące wiernych. Przed Mszami o. Merkis służył sakramentem pokuty. Podczas Mszy św. chrzcił i bło­gosławił małżeństwa. Nie prowadził ksiąg metrykal­nych ze względu na kontrolę władz. Pod koniec komu­nizmu o. Merkis uzyskał zgodę na rozbudowę kaplicy. Prowadził także budowy kilku świątyń w „polskich” miejscowościach, gdzie były duże skupiska katolików.

W połowie lat 90. ubiegłego stulecia na Grecza­ny przyjechali do pomocy o. Merkisowi jezuici z Pol­ski. Wśród nich o. Stanisław Smolczewski SJ, który kilka lat pracował na Greczanach, a potem objął placów­kę w Czerniowcach (południowo-zachodnia Ukra­ina). Kiedy w podeszłym już wieku, wyczerpany pracą o. Merkis powrócił na Litwę (w roku 1997), polscy jezuici wzięli odpowiedzialność za parafię greczań­ską. Nowym proboszczem został o. Tadeusz Sarota SJ, który prowadził pracę duszpasterską razem z o. Marianem Gołębiem SJ. Obecnie (2012 r.) pracuje tu 4 jezuitów: o. Marian Gołąb SJ, o. Tadeusz Sarota SJ i o. Oleg Krywoboczok SJ (greckokatolicki jezuita z Tar­nopola), a proboszczem jest o. Henryk Dziadosz SJ.